آسٹریلیا وچ وی وسدا اے پنجاب

آسٹریلیا وچ وی وسدا اے پنجاب - سردار ترنپریت سنگھ

مغربی آسٹریلیا دی سکھ ادارہ اسٹرلین سکھ ہیریٹیج اسوسیئیشن دے سکھ اتہاس کھوجکار ترنپریت سنگھ ولوں کیتے گئے اک کھوج صدقہ ایہہ ساہمنے آیا اے کہ جدوں اوہ اتے اناں دی ٹیم کجھ پرانے دستاویز تلاش رہے سن تاں آسٹریلیا دے کجھ لاپیؤ ہو چکیاں ذاتیاں (aborigine) عامَ لوکاں تے بچیاں دے نام نال پنجاب (PUNJAUB) لگیا ہویا سی جو ساڈے اج دے پنجاب دے انگریزی دے اکھراں نالوں تھوڑا الگ لگیا۔ ایہہ لوک ماؤنٹ عیسیٰ ویٹلینڈ دی دھرتی ول نوں جھاتی مرواؤندے سن۔ اتسکتا تکنیک تاں کھوج شروع ہو گئی اتے کھوجدے کھوجدے اک اجیاے کھیتر وچ میں پہنچ گیا اتے اتہاس دیاں پرتاں کھلنیاں شروع ہو گئیاں۔ اس کھیتر دے اتہاس نوں پھرولن تے پتہ لگا کہ اس کھیتر وچ تاں پنجاب دے بارے وچ بہت کجھ بھریا پیا اے ، جس نوں عوامی کرن دی ضرورت اے۔

ایہہ 19ویں صدی دا آسٹریلیا وچلے پنجاب دا کھیتر اتری ٹیریٹری اتے کئینزلینڈ راجاں دی سیما دے اپر واقع اے اتے تقریباً 700 توں 715 مربع کلومیٹر دے کھیتر وچ ایہہ پھیلیا ہویا علاقہ اے۔ ویسے جے لمبائی چوڑائی دی گل کریئے تاں ایہہ 25-25 کلومیٹر توں وی زیادہ بن جاندا اے۔ ایہہ برسبین توں تقریباً 2200 کلو میٹر شمال -مغربی علاقے وچ واقع اے اتے ڈارون توں 1800 کلو میٹر دکھنی-مغربی کھیتر وچ موجود اے۔ اس علاقے وچ وی پنج دریا وگدے ہون کرکے اس دا نام پنجاب پے گیا سی۔ اتھوں ایہہ تاں پکا اندازہ ہو ہی گیا کہ جس کسے نے وی اس علاقے دا نام سجھایا ہونا اوہ پکے طور تے پنجابی ہی ہو سکدا سی اتے اسنوں اس دا علم ہو گیا کہ ایہہ علاقہ کئینزلینڈ علاقے دے پنج دریاواں (لوگن، ایلبرٹ، پمپاما جاں پمپانیا، کمیرا اتے نیرنگ) نال گھریا ہویا اے۔ ویسے ایہہ کھیتر ڈیلٹا اے اتے کئی دریا اتھوں دی دھرتی اپر وگدے ہن۔

ایہہ کھیتر اک ہومسٹیڈ اے اتے لوک اتھے واہی یوگ زمین لے کے کھیتی کردے سن جاں اپنے پسوں پالن دا دھندا کردے سن۔ اس دے اتہاس دے پنیاں نوں پھرولن تے پتہ لگدا اے کہ اتھے پشو دھن بہت زیادہ سی اتے اس دی خرید-او-فروخت وی ہزاراں دی گنتی وچ ہویا کردی سی۔ ایہہ ہن وی بہت وڈا کیٹل سٹیشن اے اتے پسوں پالن دا کتہ اتھے ہن وی پرمکھ اے۔ اتھے دے اک مول دمپتی ‘کینیڈی دمپتی’ رہندے ہن۔ اوہ لگاتار اناں نوں رابطہ کرن لئی اتسک ہن مگر حالے اناں نال ملاقات نہیں ہو سکی کیونکہ شاید اوہ کرسمس دیاں چھٹیاں کرکے کتے گئے ہوئے ہن۔ پر مقامی نواسیاں جناں وچ کہ شائروبرگ، ماؤنٹ عیسیٰ اتے کالکا ڈون ٹرائیبل کونسلر شامل ہن، جہڑے اس جگہ بارے سبھ جاندے ہن مگر ساڈی انتظار اس دمپتی نوں ملن لئی اے جو کہ اس جگاہ دے اصل مالک ہن، تاں کہ اناں کولوں صحیح اتے درست جانکاری حاصل ہو سکے۔

1880 دے آرٹیکل دے مدنظر ایہہ گل ساہمنے آئی اے کہ دو کونسلاں (سری بیٹن اتے سری ٹوڈ) نے کسے مقامی پنجابی توں ہی ایہہ شبد لیا ہووےگا اتے ایہہ نام پنجاب اس ویلے تک کسے پنجابی نے ہی پرچلت کیتا ہووےگا اتے ایہو ساڈی اگلی کھوج دا مکھ مرکز اے۔ 1873 دا وی اک آرٹیکل ملیا اے جس وچ شبد پنجاب دا ذکر اے۔ 1880 وچ اس کھیتر دا نام ‘پنجاب’ پرمانک طور تے رکھیا گیا۔ کھوج وچ ایہہ وی ساہمنے آیا اے کہ اناں کھیتراں دیاں اپنیاں کجھ الگ قسم دیاں کوسلاں ہندیاں ہن جویں کہ اک نام اے ‘کانسل آف ڈوماجی’ اتے اسے طرحاں دیاں ہور وی کوسلاں مول روپ دے واسیاں اتے اناں دے ستھاناں بارے ملدیاں ہن۔ کجھ لکھتاں توں ایہہ ساہمنے آیا اے کہ ایہہ اک نجی سمپتی سی اتے کاروباری (کمرشئل) وی سی۔ 1888 دی اک لکھت درساؤندی اے کہ اک جوڑے نے ویاہ کرن توں بعد اتھے آ کے اپنا ‘ہنیمون’ منایا۔ اس توں اس علاقے دی خوبصورتی بارے اندازہ ہندا اے۔ اتھے بہت سارے پدھرے علاقے ہن اتے سیکڑیاں دی گنتی وچ الگ الگ پھلاں والے درخت وی سن۔ اک لکھت توں ایہہ وی اندازہ ہندا اے کہ اس علاقے وچ ہوائی اڈا وی سی اتے اتھے لینڈ کرن ویلے اک جہاز وی حادثے دا شکار ہو گیا سی۔

سرکاری میٹنگ واسطے ایہہ جگا درست منی جاندی سی اتے 1930 وچ اتھے کئینزلینڈ دے گورنر سری لیزلی ولسن اتھے میٹنگ کرن واسطے وی آئے سن۔

پنجاب کوئنزلینڈ کمپیوٹر اپر سرچ کرن نال بہت تتھّ ساہمنے آؤندے ہن۔ کئی کمپنیاں اپنا پتہ اس نوں -پنجاب ورق ٹاؤن کوئنزلینڈ ، لکھ کے پاؤندے ہن اتے اتھے دا پنّ کوڈ 4830 لکھیا عامَ ہی مل جاندا اے۔

لوکاں دے نام نال ‘پنجاب’ لگن بارے ایہہ پتہ چلدا اے کہ اتھوں دے مول واسی جہڑے کھتیاں جاں علاقیاں وچ کم کردے سن اتھوں دے نام ہی اپنے نام نال جوڑ لیا کردے سن۔ اناں نعماں دی سرچ ‘نیمز ڈائریکٹری’ وچوں اسیں کرن جا رہے ہاں۔ ویسے اناں نعماں والے لوک اس ویلے ماؤنٹ عیسیٰ دے نواسی ہن۔

ساڈے بھارتی پنجاب نال میلدیاں ایہہ پورا ہریا بھریا، پھلاں اتے کھیتاں نال بھرپور، قدرتی پانیاں دا سوما، وغیرہ بہت کجھ پنجاب نال ہی ملدا اے مگر اسدیاں سڑکاں اتے راہ بہت چھوٹے چھوٹے ہن۔تتھاں توں ایہہ وی ساہمنے آؤندا اے کہ ساڈے بھارتی پنجاب توں بہت سارے لوک (خاص کرکے سکھ) 19ویں صدی وچ اتھے قائم ہو چکے سن اتے ایہہ آبادی یورپ اتے امریکہ توں کتے زیادہ سی اتے ایہہ لوک اپنی بھائیچارک سانجھ دے وطیرے کرکے، کھلے-ڈلے سبھاء کرکے، بہادری کرکے اتے ہور کئی ہاں-پکھی کماں کرکے اتھوں دے مقامی نواسیاں نال رچ-مچ گئے اتے چھیتی ہی اتھوں دے مول نواسیاں نے اناں لوکاں نوں اپنا وی لیا۔