اپنا اک پنجاب

جموں کشمیر انتظامیہ ولوں مرکز ماتحت علاقہ اندر امن برقرار رکھن دے نام اتے سرکاری ملازماں دی پڑتال کرن لئی خاص ٹاسک فورس بناؤن دے فرمان نے نویں بحث نوں جم دتا اے۔ اس نال چھ لکھ توں ودھ سرکاری ملازماں دے اک حصے اتے نوکری توں کڈھن دی تلوار لٹکن لگ پئی اے۔ خفیہ ڈیپارٹمنٹ دے مکھی دی اگوائی وچ بنائی گئی ایہہ خاص ٹاسک فورس سرکاری ملازماں دے کار وہار دی پڑتال کریگی۔ کمیٹی پرحکمرانی دے خلاف نظریہ رکھن اتے صوبے دی سرکھیا لئی خطرہ ہو سکدے اہلکاراں دی لسٹ بنا کے مکھ سیکٹری دی اگوائی والی کمیٹی ساہمنے پیش کریگی۔ اس لسٹ اتے عمل کردیاں بھارتی آئین دے آرٹیکل 311 تحت متعلق ملازماں نوں نوکری توں ہٹایا جاں اوہناں دا رتبہ گھٹایا جا سکدا اے۔ عام کر کے اجیہی کاروائی ہنگامی حالات وچ کیتی جاندی اے جد وبھاگی کاروائی کرنی مشکل ہووے تے کاروائی اک دم کرن دی ضرورت ہووے۔ اگست 2019 وچ دھارا 370 منسوخ کر کے جموں کشمیر دے خاص رتبے نوں ختم کردیاں، اس نوں دو مرکز شاست پردیساں وچ ونڈ دتا گیا۔ مرکز سرکار نے اعلان کیتا سی کہ صوبے نوں مرکز شاست پردیساں وچ بدل دین نال اتواد نوں ٹھلھ پویگی۔ مرکز سرکار ولوں سرجیا جا رہا ذکر

ہروندر بھنڈال آزادی توں بعد واہگھے دے اس پاسے رہندے پنجابیاں لئی بلراج ساہنی پنجابیت دا چہن سی۔ گنتی دے وڈے لکھاریاں دے اس زمانے وچ اوہ اپنے فلمی کریئر کارن ہور وی وڈا ہو جاندا سی۔ نمونے دی وارتک لکھن والے بلراج ساہنی نوں پنجابیاں نے اپنے ہیرو وجوں وڈی عزت دتی اے۔ اس دے کارن اس دی شخصیت وچ وی پئے ہن اتے پنجاب دے سماجی اتہاس وچ وی۔ بلراج ساہنی ادوں جنمیا، جوان ہویا جدوں ملک فیصلہ کن تبدیلیاں دے دور وچوں گزر رہا سی۔ راولپنڈی دا امیر وپاری اس دا پیؤ اس مدھلی جماعت نال تعلق رکھدا سی، جو بستیوادی مطلب چارے وچ خوش حال ہوئی سی، پر سیاسی فکر وی اسے جماعت وچ پہلاں آئی سی۔ اوہ گورمنٹ کالج لاہور پڑھا، جتھے خشونت سنگھ، بی۔ آر۔ چوپڑہ، چیتن انند، دیوَ انند، پریم کرپال جہے بعد وچ مشہور ہون والے بندے اوہدے جماعتی سن۔ اپنے آپ نوں اپنی مرضی دا مالک سمجھن والا بلراج اپنی رشتے داری وچوں بھین لگدی سنتوش نوں پیار کردا سی۔ آریہ سماجی قدراں-قیمتاں نال بجھا پیو ایہہ کویں برداشت کر سکدا سی؟ نتیجے وچ بلراج دا ویاہ اوہدی مرضی دے الٹ راولپنڈی دے اک کالج دے پرنسپل دی سوہنی-سنکھی دھی دمینتی نال کر دتا گیا۔ دمینتی

دوندر شرما آئرلینڈ وچ قریب دس لکھ لوکاں نوں کھاجا بناؤن والے مہاں قحط دی 150ویں ورھےگنڈھ تے 1998 وچ آئرلینڈ دے یونیورسٹی کالج کورک وچ قومانتری کانفرنس وچ حصہ لیندیاں مینوں سوال پچھیا گیا سی: بھارت دا پیٹ کون بھریگا؟ ایہہ سوال ادوں ابھر کے ساہمنے آیا سی جدوں دنیا وچ اجیہی منوت اتے پہلاں ہی وچار وٹاندرا چل رہا سی جو اگھے ماحول کھوجی اتے مفکر لیسٹر براؤن نے پیش کیتی سی۔ لیسٹر براؤن امریکہ دی ماحول ادارہ ‘ورلڈواچ انسٹیچیوٹ’ دا بانی سی اتے بعد وچ اوہ ‘معاشی پالیسی انسٹیچیوٹ’ دے مکھی وی بنے سن۔ اوہناں 1995 وچ اک مطالعہ کیتا سی جس دے بنیاد تے اوہناں دی کتاب آئی سی ‘ہو ول فیڈ چائینا’ (چین دا پیٹ کون بھریگا؟) اس بارے بھکھویں بحث ہو رہی سی اتے دنیا بھر وچ سیمینار تے کانفرنساں ہو رہیاں سن۔ کئی باکمال مفکر سن جو لیسٹر براؤن دی خیال دی حمایت کردے سن اتے اجیہے وی کئی ماہر سن جو اس نوں چیلنج دندے سن۔ 25 سالاں بعد اناج دیاں اچیاں گھریلو قیمتاں دے مدنظر چین دنیا دا سبھ توں وڈا خوراک درامدکار بن گیا جو دہاکے پہلاں لیسٹر براؤن دی چتاونی دا چیتا کروا رہا سی۔ حالانکہ چین دے خوراک سنکٹ دی شدت توں لگات

پنجابیت سینکڑے سالاں دی گورو-گاتھا اے۔ پنجابیت سنگیاواچی لفظ اے اتے تجزیہ پکھوں گیانواچی۔ اس دی بھاوَ-جگت وچوں سوچ وچار دی سوہ ملدی اے۔ نرکتی دے پکھ توں اس توں پہلے لفظ پنجاب اتے پنجابی بندے ہن۔ اسیں جاندے ہاں کہ پنجاب اک پردیش دا نام اے۔ دیش/پردیش بنیادی طور اُتے جغرافیائی سیماواں وچ پیا ہندے۔ پنجابی، پنجاب دے لوکاں دی بولی دا نام اے۔ پنجابیت، پنجاب اتے پنجابی دی روایت دیاں جٹلتاواں وچوں حاصل اک سوترت تجزیہ اے۔ پنجابیت بھارتی رہتل دی وڈا رنگاں بھری تصویر اے۔ اس دا جم سینکڑے صدیاں دے نتاپرتی جیون گھول وچوں ہویا اے۔ ساڈے سنمکھّ پنجابی سماج دی روایت تاں پہلاں ہی موجود اے۔ اس وچوں جدوں اسیں پنجابیت نوں نتارن دی کوشش کردے ہاں تاں ساڈا سدھا واہ پنجابی سبھیاچار دیاں اوہناں پرورتیاں نال پیندا اے جنہاں نے گیان-کلاسیکل پدھر اتے پنجابی سماج دیاں سمبھاوناواں نوں کھولن دا یتن کیتا۔ ایہہ سمبھاوناواں رگوید توں لے کے 20ویں صدی تک دی تریخ دے وکھ وکھ حوالےآں وچ کئی قسم دے دباواں ماتحت اگھڑدیاں رہیاں ہن۔ سپتسندھو توں بنے ہفتہندو تے پھر اس توں بنے ہندوستان دے وچ-وچالے مدر دیش، وہیک دیش، ٹکّ دیس تے پھر

اوما گربخش سنگھ پنجابی ناٹک دی اک اجیہی ہیروئن ہوئی اے جسنوں ایہہ مان حاصل اے کہ اوہ پنجابی سٹیج دی پہلی عورت اداکارہ سی۔ اسنوں ایہہ وی مان حاصل اے کہ اوہ پنجابی ناٹکاں دی پرمکھ ہیروئن اے۔ بلوچستان پنائی وچ ۱۹۲۷ نوں جنمی اوما نے اپنا پنجابی ناٹک دا سفر ناٹک ‘راجکماری لتکا’ نال ۱۹۳۹ وچ ۱۳ سال دی عمر وچ شروع کیتا سی۔ ما نے ایہہ پریم پیار دا ناٹک اپنے وڈے بھراں نوتیج سنگھ نال رل کے کھیڈیا۔ اپنے پیؤ گربخش سنگھ دے ڈریکٹر ہیٹھاں ایہہ ناٹک رچیا سی۔ اوہناں نے ایہہ ناٹک پریت نگر وچ بنے کھلی ہوا والے تھئیٹر وچ کھیڈیا سی۔ اس تھئیٹر تے پریت نگر نوں امرتسر دے نیڑے اک پنڈ وچ پہلی وار کھیڈیا سی تے اس نگر نوں عما دے پیؤ نے ہی پریت نگر دے نام ہیٹھ وسایا سی۔ عما اپنی لمی زندگی دا سفر تہہ کرکے ۹۳ سال دی عمر وچ گزر گئی اے۔ اوہ اپنے پچھے اپنی تصویر نالوں وڈا اپنی زندگی دا چتر اسار گئی اے جو نمول یاداں نال بھرپور اے۔ عما اک ناٹک دی ہیروئن تاں سی ہی جس کرکے اوہناں نوں پنجابی رنگسٹیج دی پہلی عورت وجوں جانیا جاندا اے۔ اسدے نال ہی اوہناں نوں کلاسیکل سنگیت دی مہارت وی حاصل سی جس بارے اوہناں نے دلی دے نامیں ک

بیتے ایتوار 4 نومبر 2018 نوں دنیا دے مغربی پیسیفک اوشن دے وچ وسے ہوئے اک جزیرہ نیو کیلیڈونیا وچ دیس دی آزادی لئی ریفرینڈم ہویا۔ جس نوں فرانس دی سرکار ولوں 1998 وچ ہوئے سمجھوتے مطابق کروایا گیا۔ بھاویں اس ریپھرینڈم وچ اس جزیرہ دے وسنیک لوکاں نے اپنے مستقبل نوں فرانس دیس دے نال جوڑ کے رکھن نوں ترزیہ دتی اے پر ایہہ جو جت-ہارت دا فرق سی بہت معمولی سی۔ اس وچ آزادی پسند لوکاں دی شامولیئت بہت بھرویں سی۔ اس بھرویں حمایت کرکے فرانس دیس نوں دو سالاں بعد ملک دے مستقبل لئی پھر توں ریپھرینڈم کرواؤنا پویگا۔ کیونکہ اتھوں دے پرانے تے مستقل جناں نوں کناکس لوک وی کیہا جاندا اے اوہناں دی وڈی گنتی دی پورن حمایت کیلیڈونیا نوں اک آزاد دیس وجوں ترقی یافتہ کرن دی اے۔ دو سالاں بعد دیس دے مستقبل متعلق ہون والی ووٹ ریپھرینڈم دے نتیجیاں کارن لازمی اے۔ نیو کیلیڈونیاں جزیرےآں نال بھریاں ہویا دیس اے جو کہ دکھن مغربی پیسیفک مہانساگر وچ آسٹریلیاں توں 750 میل دی دوری تے مشرق ول وسیا ہویا اے۔ ایہہ ملک 1853 توں فرانس دی ریاست اے اتے اسنوں راجا نیپولیئن ویلے توں فرانس نے اپنے راج پربندھ وچ لیا ہویا اے۔ دوسرے مہانیدھّ ت

5 اگست 2020 نوں بھارت دے وزیر اعظم نرندر مودی نے ایودھیا وچ رام مندر دی اساری لئی نیہ پتھر رکھ دتا ہیے۔1992 وچ ہندو آگوآں ولوں بھڑکائیاں گئیاں بھیڑاں نے اتھے واقع بابری مسجد نوں ڈھاہ دتا سی۔ استوں بعد بہت لمبے ویلے تک اس بارے کیس چلدا رہا۔ کئی اہم گواہ مار دتے گئے۔ کئی کمیشن بنے، کئی جانچاں ہوئیاں۔ خیر ہندو لیڈرشپّ نے دیس دی سیاسی اقتدار اتے اپنی جکڑ پکی کرکے پچھلے سال 5 اگست نوں جموں-کشمیر دا خاص درجہ ختم کر دتا سی اتے پورے اک سال توں بعد رام مندر دی اساری دا نیہ پتھر رکھ دتا ہیے۔سمچی ہندو قوم وچ اس سرگرمی کارن ودھویں خوشی منائی جا رہی ہیے۔ ہر قسم دا ہندو شوشل میڈیا اتے ایہہ لکھ رہا اے کہ ایہہ مندر دا نیہ پتھر نہی اے بلکہ ہندو راشٹر دا نیہ پتھر اے جو کہ صدیاں بعد سچ ہون جا رہا ہیے۔ خیر اگلیاں دی سرکار سی اوہناں نے سپریم کورٹ نوں ڈرا دھمکا کے ہندواں دے حق وچ فیصلہ لے لیا اتے مندر دی اساری شروع کر دتا۔ رام مندر بناؤن والی سمچی لہر دے سکھاں لئی کجھ سبق ہن جو خالصہ پنتھ نوں سمجھنے چاہیدے ہن۔ پہلی گل جو سمجھن والی اے اوہ ایہہ اے کہ دھرم، اپنے راج توں بنا نہی چل سکدا۔جے کسے قوم نے اپن

لماں عرصہ ہندا اے 36 سال، کسے سوال دا مطلب جانن لئی تاں کہ اسدا کوئی جواب مل سکے۔ پنجاب وچ سکھاں نال خونی دکھانت 36 سال پہلاں جون دے مہینے ‘چ ہویا جس دی پیڑ اتے دکھ اج وی سکھ دھرم نال سانجھ رکھن والیاں دے دھر اندر وصی ہوئی اے۔ ایہہ دکھانت جون چراسی نوں ہویا جدوں بھارتی حکمراناں نے اپنی فوج نال سکھاں دے پوتر مذہبی استھان سچکھنڈ سری ہرمندر صاحب اتے اکال تخت تے حملہ کیتا۔ اس وچ ایہہ پوتر استھان تاں ڈھیہہ ڈھیری ہویا ہی پر نال ہی سکھ بھائیچارے دی آستھا اتے نفسیات وی ڈھاہ دتی گئی جو کہ اج وی اس ڈھہی ہوئی ہستی نوں لیہ جاں مطلب دین دی کوشش کر رہی اے۔ جون چراسی توں پہلاں وی آزاد بھارت وچ سکھ نفسیات دا 1947 توں بعد ویلے ویلے سر کھلواڑ ہندا رہا۔ اک بلند آواز تے سوجھ وان سوچ دی کمی رڑکدی رہی۔ اس کمی نوں سکھاں دی سیاسی دھر اپنی سیاسی طاقت نوں مضبوط کرن لئی اتے اپنی کمزور سوچ نوں حاوی کرن لئی سکھ بھاوناواں نوں ویلے ویلے سر ورتدی رہی۔ کدے مرن ورتاں راہیں، کدے پنجابی صوبے لئی، کدے اگن کنڈا راہیں سکھ نفسیات اتے ہستی دی کھلی اڈدی رہی۔ آخرکار ایہہ انندپور صاحب دا متا بنیا، پانیاں دا حق ساہمنے آیا،