اپنا اک پنجاب

غدری بابیاں دی گاتھا اج 107 سالاں بعد وی پنجاب اتے خاص کرکے سکھ قوم لئی وراثتی تے دنت کہانی اے۔ اوہناں دے حوصلے دی ہمت تے نڈرتا اج وی اک مثال اے۔ 107 سال پہلاں غدری بابے جو کہ 96 توں 97% سکھ سن نے اپنے دھرم توں انسپائریشن لے کے امریکہ دے 19ویں صدی دے شروع وچ رہِ چکے صدر تھومس جیپھرسن جو کہ امریکہ دا انگریزی سامراج دے خلاف آزادی گھلاٹیا سی، دے کہے ہوئے بول ہن، “کہ ظلم دے خلاف بغاوت کرنی پرماتما اتے واہگرو دا فرمان اے۔” اس پرسنگک وضاحت نوں اپنے لڑ بنّ کے غدری بابیاں نے اپنے حوصلے دی درڑتا نوں مضبوط کردیاں اک خواب امریکہ تے کینیڈا دا دھرتی تے بیٹھ کے بنیا کہ اسیں اپنے لوکاں لئی انگریزی سامراج دی غلامی وچوں اک اجیہا خواب بننا اے جو چراں توں چلی آ رہی غلامی دی سنگھنی رات نوں نکھیڑ سٹیگا۔ اوہناں غدری بابیاں نے زندگی بارے تاں سوچیا کہ ایہہ تاں واہگرو دی رجا اے۔ ایہناں خواباں نوں اک لڑی وچ پرون لئی انیویں صدی دے اخیر اتے ویہویں صدی شروع وچ پنجاب وچوں ودیساں نوں گئے ایہناں کرتی سکھ کساناں نے اپنے سکھ اتہاس وچوں انسپائریشن لے کے 1913 وچ غدر لہر دا قیام کیتا۔ ایہناں نے 120 بندیاں دے اکٹھ نوں

موجودہ بھارتی پنجاب نوں ہوند وچ آیا ۵۴ سال ہو گئے ہن۔ اک نومبر ۱۹۶۶ نوں ہن والا پنجاب ہوند وچ آیا سی۔ اس پچھے شرومنی اکالی دل ولوں کیتا ۱۶ سال دا جدوجہد جو پنجابی صوبے لئی سی، ذمہ وار بنیا۔ اسدے ہوند وچ آؤن لئی ۴۳ سنگھ، سنگھنیاں نے قربانی دتی اتے ۶۰,۰۰۰ سنگھاں نے گرفتاریاں دتیاں۔ اس پنجاب صوبے نوں ہوند وچ لیاؤن لئی مکھ مقصد ایہہ سی کہ پنجاب نوں وی بھارت دے دوجے صوبیاں وانگ بولی دی بنیاد تے صوبے دا درجہ ملے۔ دوسرا مکھ مقصد ایہہ سی کہ موجودہ پنجاب وچ سکھاں دی بہو گنتی برقرار ہووے تے سکھاں دی نمائندگی والی ہی صوبہ سرکار بنائی جاوے۔ ۱۹۶۶ توں پہلاں والے پنجاب وچ سکھاں دی گنتی بہت گھٹ سی۔ بھاویں پنجابی بولی اتے پنجابی ورثے تے سبھیاچار دا اس ویلے دے پنجاب وچ پورا بول بالا سی۔ ۱۹۶۶ والے پنجاب دا جغرافیائی نظارہ ہماچل دے لول صفیتی، شملہ توں لے کے دلی تک دی حد بندی دا سی۔ پنجابی صوبے دی منگ ۱۹۰۹ وچ انگریزاں دے راج دوران وی منٹو مورلے دے ولوں مسلماناں بارے وکھری چون نظام قائم کرن ویلے شروع ہوئی سی۔ استوں بعد ۱۹۲۰ وچ وی کانگرس پارٹی نے اپنے اجلاس وچ بنن والے بھارت دی تشریح مکھ رکھ کے صوبیاں دی ح

جدوں وی اسیں ہندوستان دی آزادی دے اتہاس دی گل کردے ہاں تاں اس وچ بھگت سنگھ دا ناں اج وی پرمکھ روپ وچ لیا جاندا اے۔ موجودہ سیاست دے پرواہ نوں وکھرے زاویئے توں سمجھن لئی وی بیتے نال سنواد رچایا جاندا اے جس وچ بھگت سنگھ نوں جانن دی تنقید نے پچھلے کجھ ویلے توں زیادہ پربل روپ لیا اے۔اس وچ بھگت سنگھ دے وچاراں نوں موجودہ سیاسی سروکاراں نال جوڑن اپر زور دتا گیا اے۔ونڈ توں پہلاں دے پنجاب وچ بھگت سنگھ نوجواناں دے ہیرو دے روپ وچ مکمل مشہوری ملن توں پہلاں گم نامی دی زندگی ہی جیوں رہا سی۔اس نوں پرمکھ روپ وچ اس دے آرٹیکلاں، مضموناں، چٹھیاں اتے لیکھاں راہی جانیا جاندا اے جنہاں دی پرمانکتا اپر وی سمیں-ویلے تے سوال اٹھدے رہے ہن۔ایہہ لکھتی سامان آزادی توں پہلاں اتے بعد دے بھارت متعلق اس دے تصور ول اشارہ کردی اے۔اس دا تصور پرمکھ روپ وچ اس ویلے پرچلت لینن دی وچاردھارا اتے کجھ حد تک مارکسزم ولوں گھڑیا گیا سی۔لکھتی سامان دے روپ وچ حاصل اس دی وراثت نوں کھبیپکھی جتھیبندیاں ولوں زیادہ پرچاریا گیا اے۔حالانکہ، اوہناں دے اپنے وچار وی اپنے سیاسی مقصداں نوں سرکھات رکھن کرکے تھڑکدے رہے ہن۔لیننواد دی وچاردھارا ن

چھتیسگڑھ دے بستر ضلعے وچ ہال ہی وچ ماؤوادیاں اتے بھارتی فورسز دی جھڑپ جس وچ بائی اہلکار مارے گئے، اس نے بھارت وچ ماؤوادی خطرے نوں مڑ توں مرکز وچ لے آندا اے۔گیاراں سال پہلاں اس نوں ادوں دے وزیر اعظم ولوں دیس دے لئی سبھ توں گمبھیر اندرونی سرکھیا چیلنج گردانیا گیا سی۔ماؤوادیاں اتے بھارتی سرکھیا بلاں وچکار لڑائی دشمن اپر وار-وار حملہ کرکے اس نوں کمزور کرن دی پریکریا اے جتھے دہاکیاں دی تشدد توں بعد وی کوئی جیتو نہیں ہو پایا اے۔قبائلی لوک، جنہاں دی نمائندگی دا ماؤوادی دعوہ کردے ہن، امید دی لڑائی لڑ رہے ہن جس دی عوض وچ سٹیٹ ہتھوں اوہ بھکھمری، موت، اجاڑا، دمن اتے بلتاکار جہے انانسانی تشددّ جھلّ رہے ہن۔ماؤوادیاں اتے بھارتی سرکھیا بلاں وچکار لڑائی نوں ایہناں شبداں وچ لکھیا جا سکدا اے: ممکن نہیں چمن میں دونوں کی ضدّ ہو پوری، یا بجلیاں رہینگی یا آشیاں رہے گا۔ ترگی کی اپنی ضدّ اے، جگنونؤں کی اپنی ضدّ، ٹھوکروں کی اپنی ضدّ اے، ہونسلوں کی اپنی ضدّ۔ بھارت جیہا ملک اک کلپت سمودائے/بھائی چارا اے جو سبھ توں پہلاں لوکاں دے دماغاں وچ سائز لیندا اے۔قومی بھاونا پیدا کرن لئی اوہناں دیاں کلپناواں اتے

اسٹریٹجک لحاظ تو‏ں اہ‏م شمالی افریقی ملک لیبیا وچ تیل تو‏ں مالا مال اے تے نال ہی اک قبائلی خطہ جس وچ وکھ وکھ قبیلے دا راج اے ۔لیبیا دے عوام سن 2010 وچ تیونس دے راجگڑھ وچ شروع ہونے والی عرب بغاوت وچ شامل سن تے انہاں نے سن 2011 وچ قذافی دا تختہ پلٹ دتا۔ ست ملین تیل تو‏ں مالامال ملک لیبیا تب تو‏ں خانہ جنگی وچ شامل اے ، جس د‏‏ی حمایت تو‏ں ، غیر ملکی طاقتاں۔ قومیت دا جذبہ لرز رہیا اے تے لوک بحیرہ روم دے راستے محفوظ پناہ گاہاں لبھن دے لئی اپنی جاناں دا خطرہ مول رہے نيں۔وہ اٹلی وچ وی پناہ منگ رہے نيں ، جتھے مسولینی د‏‏ی لیبیا د‏‏ی قوم پرستی د‏‏ی روح نو‏‏ں تعمیر نو دے خواب نو‏‏ں حقیقت پسندی د‏‏ی خواہش نے کچل دتا سی۔ رومن سلطنت۔جہاں مسولینی د‏‏ی فاشسٹ حکومت نے رومی سلطنت د‏‏ی تشکیل نو دے لئی اپنی جدوجہد وچ لیبیا دے قوم پرستی دے احساسنو‏ں سخت کچل دتا اے ۔جہاں مسولینی د‏‏ی فاشسٹ حکومت نے رومی سلطنت د‏‏ی تعمیر نو دے خواب نو‏‏ں عملی جامہ پہنانے د‏‏ی خواہش وچ لیبیا دے قوم پرستی دے احساسنو‏ں کچل دتا۔ اس وقت لیبیا دا معاشرہ قبائلی ، علاقائی تے سیاسی خطوط اُتے گہرا طور اُتے منقسم اے ، اس طرح دے بگا

سکھ مذہب د‏‏ی بنیاد ساڈھے پنج سو سال پہلے لاہور دے نواح وچ رکھی گئی سی۔ سکھ مذہب دے بانی بابا گرو نانک دیو جی ۱۵ اپریل ۱۴۶۹ء نو‏‏ں لاہور تو‏ں تقریباً پنجاہ میل جنوب مغرب وچ واقع پنڈ رائے بھوئی د‏‏ی تلونڈی وچ پیدا ہوئے، جس نو‏‏ں ہن ننکانہ صاحب کہیا جاندا ا‏‏ے۔ مہت‏ا کالو ( کلیان چند داس بیدی) انہاں دے والد سن تے والدہ دا ناں ترپتا سی۔ والدین ہندو مت تے بیدی کھتری خاندان نال تعلق رکھدے سن ۔ گرو نانک دے والد تلونڈی پنڈ وچ فصل د‏‏ی محصولات دے پٹواری سن ۔ انہاں د‏‏ی اک بہن سن، جنہاں دا ناں بی بی نانہاں د‏‏ی سی۔ اوہ انہاں تو‏ں پنج سال وڈی سن ۔ گرو نانک نے پنجاب دے لوکاں نو‏‏ں ’’ست شری اکال‘‘ یعنی خدائے واحد ہی سچ اے، دا نعرہ دے ک‏ے ہندوستان دے ہور حصےآں تک وی توحید دا پیغام پہنچایا۔ اوہ بچپن تو‏ں ہی زندگی د‏‏ی حقیقت دے بارے وچ متجسس رہندے سن ۔ اوہ مویشی چرانے جنگل وچ جاندے تاں جوگیاں تے درویشاں دے نال گھنٹےآں گلاں کردے رہندے۔ گھر والےآں نے سوچیا کہ جے انہاں د‏‏ی شادی کر دتی جائے تاں شاید اوہ دنیا داری د‏‏ی طرف مائل ہوئے سکن۔ اس لئی ۱۶سال د‏‏ی عمر وچ ۲۴ ستمبر ۱۴۸۷ء نو‏‏ں نانک د‏‏ی مل چند تے چ