راجہ پورس

بادشاہ ڈھیر ہن پر جیہڑا اعظم سداوناہے، ایہہ بہوں گھٹ سدوا گئن۔ دارا اعظم ایران دا بادشاہ ہویا ہے۔ مُڑ سکندر وی اعظم سدوایا ہے۔ مُغل بادشاہ اکبر وی اعظم سدوایا ہے تے اشوک اعظم وی اعظم سدواگیا ہے۔
شاہ دارا ایران دا بادشاہ ہویا ہے۔ اوہ ہفت اقلیم ہویا ہے۔ ست ولایتیں اوہدے ماتحت ہائن۔ مقدونیہ دا بادشاہ فیلقوس ہویا ہے۔ فیلقوس سکندر دا پیو ہے۔ ایہہ فیلقوس ٹکے تاریندا ہا، شاہ دارا ایران آلے دے اگے۔ اوس زمانے جیہڑا ٹکا بنیا ہویا ہا سونے دے انڈے بنا کے دیندے ہائن۔ فیلقوس فوت ہو گیا ہے تاں ستارھاں سالاں دی عمر وچ سکندر بادشاہ بنیا ہے تے پیو دی گدی اُتے بہہ گیا ہے۔ چھماہی گزری کھلی ہائی کہ ہلکارے بادشاہ دارے دے آگئن تے اوہناں آکھیا، ''اوہ انڈے دے۔'' سکندر آکھیا، ''اساڈی اوہ کُکڑی مرگئی ہے، جیہڑی انڈے دیندی ہائی۔'' وزیر، امیر تے مصاحب بول اُٹھِن، ''سکندر ہوش نال گل کر۔ اسیں ایران نال لڑن جوگے کُجھ نہیں۔'' سکندر آکھیا، ''جِتنا جیونا ہے شیر دی زندگی جِیونا ہے۔ گِدڑ دی زندگی مینوں منظور ہی نہیں۔ میں اپنے مُلک دا پیسہ ہِک بادشاہ دے ڈر توں دے چھڈاں، نہ اوہ دھی دے لیکھے نہ دھیہن دے لیکھے۔ کیوں دیواں؟''
اودوں ایران تے وڈے عروج ہوئن۔ اوہناں دا تاں چھَوہ ہی نہ بھریندا ایہو جیہاں اُتے۔ شاہ دارے نوں اوہناں ہلکاریاں جا کے گل کیتی ہے کہ سکندر باغی ہوگیا ہے۔ بغاوت تروڑن کان شاہ دارا ایران توں چڑھیا ہے تے مقدونیہ دی کدھ نال جا جھنڈا لایا ہے۔ جیہڑی قو م اُٹھیندی پئی ہووے اوہ جفاکش ہوندی ہے۔ ایرانی قوم عروج تے گئی کھلوتی ہا۔ ایہہ شرابی ہو چُکے ہائن۔ زانی ہو چُکے ہائن تے عیاش ہوچُکے ہائن۔ سکندر دی قوم ایرانیاں نوں دَھک کے ایران جا جھنڈا لایا ہے۔ اِتنا پچھانہہ مار آندا سُوں۔ اِتنے تائیں ایرانی جنگ توں تنگ آچُکے ہائن کیوں جو عیشاں نہ رہیاں۔ اوس ویلے اوہ سوانیاں دی جوانی ڈھوڈھیندے ہائن۔ راگ ڈھوڈھیندے ہائن۔جیس ویلے کوئی قوم ترُٹّے تاں ایہناں کِنیّاں کماں اُتے آپوندِن جیویں اج کُکڑاں اُتے آپین۔ خیر جنگ ہو رہی ہے۔ شاہ دارے دے دو وزیر، میدان جنگ وِچ ، رات دا وقت ہے، اوہ آ گئن۔ اکھے، ''اساں سکندر نوں مِلنا ہے۔ شاہ دارے دے وزیر ہاں۔'' سکندر آکھیا، ''تلاشی لَے لووتے آون دیوو۔'' اوہناں آکھیا، ''روپیہ لکھ اسانوں دے، دیو بھرے اسیں تینوں دارا مار دیندے ہاں۔'' سکندر لَکھ لِکھ دِتا۔ جیہڑے ویلے دھمی فوجاں اکٹھ کیتا، شاہ دارے تقریر کیتی ہے جیویں ''نادر دی پَوڑی'' آلا آہدا ہے:
خاں دوراں کرے سوال، تے سد سپاہ نوں
اج بنیا حشر زوال ، دِلی دے تخت نوں
صدمہ ایہو کمال، سِرے تے کڑکیا ہے
ایہہ زر فرزند تے مال، نہ ویسی نال کوئی
کیہ ہوسی ہِک سال، پچھیرے جِیونا
اج کرو نمک حلال، مُحمد شاہ دی
دارا تقریر کریندا کھلا ہے کہ کل تائیں ایہہ لوک اساڈے غُلام رہن تے اج ایہہ غُلامی دا طوق اساڈے گل وِچ ہووے تاں اسیں دُنیا نوں کیہ مُونہہ وکھیسائیں؟اِتنے تائیں دارے دی فوج وِچوں ہاتھی جیڈے قد د ے دو بندے نِکلِن: گَینڈے دے چماں آلے۔ آن کے اوہناں ہِک ہِک تلوار دارے نوں ماری ہے تے دارا ڈھے پیا ہے تے اوہ بھج کے سکندر دی فوج وِچ جاکے رَل گئن۔ فوجاں جمگھٹ ہائن سوڑے کھلوندے ہائن دوویں دَل کیوں جو اودوں پھادھویں ہتھیار ہوندے ہائن۔ ایدوں دارے دیاں فوجاں وجیّاں ہن لڑائی کرن کان۔ شاہ دارے ہتھ کھلا کیتا ہے، ''ٹھہرو۔'' ٹھہر گئن۔ اوس آکھیا، ''ہتھیار سٹ چھڈو۔ میں تُسانوں وصیت کریناں کہ سکندر جیڈا بندہ تُہانوں نہیں لبھنا۔ تُسیں قیامت تک لڑدے ای رہسو۔ سکندر گو میرا دُشمن ہے پر ایڈا قابل ہے کہ ایس نوں بادشاہ من لیؤ تد ہی امن نال وس سکدے ہو۔''
واہ ماریا پیا ہے پر مخلوق دی بھلائی کان۔ سکندر اوہدی گل سُن لئی ہائی۔ اوہ بھنّا ہے تے اوس دارے دا سِر اپنی جھولی وِچ رکھیا ہے تے روون لگ پیا ہے۔آکھیوس، ''چاچا! مینوں ایہہ عِلم ناہی کہ توں ایڈے پائے دا آدمی ہیں۔ میں تینوں نہ مراونا۔ مینوں ماف وی کرتے کائی مت وی دِتی جا۔ پیو تاں مرگیا ہے توں وی پیو بن۔'' دارے آکھیا، ''میری پہلی مت ایہہ ہئی کہ کِسے وَیری دے مٹِھے کلام تے وِس کے اِنج نہ کریں جیویں میرا سِر جھولی وِچ گھتیا ہئی۔ میرے کول ہتھیار کوئی نہ، نہیں تاں تینوں مار لیندوم۔ دُوئی مت ایہہ وے کہ ایہہ قوم جیہڑی میری ہے، ایہہ تینوں شاہی نہ کرن دیسی تے نہ ای میں ایہناں نوں بھُلنا ہاں۔ توہیں ایہناں دے ہتھوں مری جاونا۔ توں، دھی میری نال شادی کریں تاں توں ایس قوم اُتے شاہی کرسکسیں۔ تریئی مت ہئی، جیہناں دو وزیراں مینوں ماریا ہے پتہ ہئی ایہہ کون ہن تے کیوں ماریاہے؟'' اکھے، ''نہیں۔'' اکھے، ''جیس ویلے میں جاوا سماٹرا اُتے دھاوا کیتا ہے، ایہہ دوویں وزیر ہائن اوس بادشاہ دے جدّی۔ایہناں لکھ روپیہ میتھوں لَے کے اپنا جدّی بادشاہ مار لیا ہا۔ جیہناں دے پیڑھیو پِیڑھی وزیر لگے آئن، اوہناں دی نمک حرامی کر سکدِن تے میری کیوں نہیں۔ میں اِتنی ندانی کیتی تے ایہناں نوں نیڑے لے آندا۔اج ایسے نیڑتا پِچھے ماریا گیا۔'' سکندر دوواں قاتلاں نوں بُلایا۔ اوہ آگئے۔ اوس آکھیا بھئی روپیہ لکھ جیہنوں دیونائے، دے لوو۔ ایہہ تاں میری زبان جُو ہے۔ ''جلاد!'' اکھے، ''جی۔'' ''دوواں دے سِر لاہ چھڈ۔'' ا جِن تائیں دارا جِیندا پیا ہائی کہ اوہناں دے سِر توئیں توئیں کریندے وتدے ہائن۔ دارا سکندر تے بہُت خوش ہوکے مویا ہے۔ سکندر ایران دی شاہی وی یونان نال رلا لئی۔
سکندر دا اُستاد ہویا ہے ارسطو۔ بڑا سیانا بندہ ہویا ہے۔ اوسے ارسطو نوں سکندر وزیر چاں کیتا ہے۔ نوشابہ ناں دی ہِک سوانی یونان وِچ ہوئی ہے۔ آہدِن: دُنیا وِچ اوس دا حُسن منیا ہویا ہائی۔ اوہ سکندر دی بیلانی ہا۔ سکندر ایران فتح کیتا ہے تاں اوہنوں وی یونان چوں سدوا لیا ہے۔ شاہ دارے دی دھی ارسطو نوں سدوایا ہے۔ اوس آکھیا، ''سکندر دا اُستاد ہیں۔ پیو مرگیا ہے۔ میرا وی پیو ہیں۔ گل ایہہ وے کہ عورت ایہہ بے عِزتی تاں سہہ سکدی ہے کہ سکندر میرے پیو دا قاتل ہے تے میں اوہدی سوانی ہاں ، پر سوکا عورت نہیں سہہ سکدی۔ ایہہ گل سکندر نوں سمجھا۔ ایس نوں بہاونا ہے سو تاں اودائیں مقدُونیہ بہائے۔ میرے روبرو میرے شہر وِچ نہ وسے۔'' ارسطو آکھیا، ''غلطی میری ہے میں اوہنوں ہوڑیا نہیں،پر ہُن توں اگانہہ ساہ نہ کڈھیں۔ جے سکندر تائیں ایہہ گل اپڑی تاں شاید تینوں اوکھیا ں کرے۔ میں کائی کریناں۔'' ارسطو سوچن لگ پیا ہے، 'میں ایہدے نال کیہ کراں؟'
سکندر دا ارادہ بنیا ہے کہ ہِند اُتے دھاوا کراں۔ سکندر دا ایہہ دعویٰ ہائی کہ دُنیا اُتے ہِکو بادشاہ ہوونا چاہیدا ہے۔ سکندر دربار خاص کیتا ہے۔ چیدہ چیدہ آدمی بُلائے سُو۔ ارسطو وی وِچ بیٹھا ہے۔ سارے فوجی افسر اوتھائیں بیٹھن۔ سکندر پُچھیا، ''میں ہِند اُتے دھاوا کرُو ہاں۔تُسیں مینوں اپنے وچار دسو کہ کراں یاں نہ کراں۔'' سارے وزیر دلیلاں دیندے رہے کہ دھاوا ضرور کر کیوں جو تیری طاقت ہے۔ سکندر آکھیا، ''اُستاد جی تُسیں نہیں بولے۔'' ارسطو آکھیا، ''بچیا! ایہہ آپو آپ ہن خیال لوکاں دے۔ ایہناں دا خیال ہے توں دھاوا کر۔ میں تینوں ہوڑیناں۔ توں دھاوا نہ کر۔'' ''کیوں؟'' ، سکندر پُچھیا۔ارسطو اگوں آکھیا، ''جیس قوم راجپُوت نال توں متھا مارُوہیں، تُوں اوس قوم نوں نیہوں جاندا۔ کدی موقع بنیا تاں میں تینوں وکھیساں۔ راجپُوتاں وِچ جیہڑے جتی ستی ہو سن اوہ ساری عُمر شادی نہ کریسن۔ اوس قوم نال توں متھا مارُو ہیں تے کھیڈدا چھوہرِیں نال ہیں۔ جیہناں نال توں متھا لاؤ ہیں اوتھے فوارے خُون دے اُڈدِن تے جیہڑے تیرے کر تُوت ہن: ایتھے شراب، راگ تے ناچ ہے۔ میں تینوں آہناں لڑائی نہ کر۔ کافی ہئی مُلک اپنا تے ایتھائیں کھا پی۔ سوچ سوچ کے سکندر ڈھیر ڈِھل پِچھوں بولیا، ''اُستاد جی! ہور میرے وِچ کوئی بھَیڑ نہیں ، پر نوشابہ واسطے میں قسم چیناں کہ اوہدا پیا رچھڈ دیساں۔'' اوہ چاہندا ای ایہو کُجھ ہا، اوہدی گل منی گئی۔
دربار چوں اُٹھی کے گھر گیا تاں نوشابہ ہار سنگھار کرکے اوہدے کول جا اپڑی۔ سکندر مُونہہ پھیر لیا۔ سکندر دا مُونہہ پھیر نا کہ اوہدے دِل تے ٹھو کر لگی۔ حافظ بر خوردار آہدا ہے:
اج یار نہ مِلیا ہس کے، کائی بھاری بنی مُصیب
کِسے دُوتی پکڑ رنجانیا، میرا مرزا یار غریب
میں نِج جمدی گھر ماپیاں، یاں ہوندی نیک نصیب
بچن مُحال آزاریاں، جدوں روگی ہون طبیب
آہدا ہے:
اوہدے ہتھیں مہندی رانگلی، اوہ آئی ہے میلڑے ویس
جٹ دے کے وٹ سریر نوں، پیا غُصے نال تکیس
نیہسوں نظر مِہر دی بھالدا، پیا طعنیاں نال سڑیس
سانوں نِت اُڈیکاں تیریاں، لَے جا راوی دے دیس
نوشابہ روون لگ پئی ہے کہ کیہ قصور ہے میرا، توہیں مُونہہ پھیرلیا ہے؟ سکندر آکھیا، ''تیرا قصور کوئی نہیں۔ میں اپنے اُستاد ارسطو اگے قسم چائی ہے کہ کِسے سوانی آل نہ ویکھساں۔'' نوشابہ آکھیا، ''ارسطو اُستاد دی اسّی سال عُمر ہے۔ ارسطو میں نہیں ڈِٹھا ہویا تے اوس مینوں نہیں ڈِٹھا ہویا۔ میرے نال لگا آ۔ میں سُنیا ہویا ہے کہ اوہ باغ دے وِچ رہندا ہے۔ جے اوہ ویکھ کے ایمان وِچ رہ جاوے تاں تیری قسم۔ جے اُستاد ہوریں آپ ڈھے جاون تاں وت تیری قسم کائی نہ۔'' سکندر نوں پک ہے کہ ہو سکدا ہی نہیں کہ اسّی سال عُمر اوس دی تے اُلٹا مینوں متیں دیون آلا۔ نوشابہ آکھیا، ''چل ۔'' ٹُر پئے۔ سکندر نوں نوشابہ بُوٹیاں وِچ چا بہایا ہے۔ ارسطُو دی ماڑی بہوں اُچی ہے، وِچ باغ دے۔ مطلب کیہ کہ میرا دماغ مُعطر رہوے۔ کُتب خانہ تُنیا پیا ہے کتاباں نال تے اوہ ساریاں کتاباں وِچ مغز دے۔ ساہویں تَلاں ہائی، نوشابہ اوتھے کھلو کے گیت گانویا ہے۔ تکیا ہے ارسطُو یاں بہشت دی حُور بھُلیں پَے کے آگئی ہے یاں پری پرستان توں اُتر آئی ہے۔ آدم ذات تاں ہے نہیں۔ ماڑی توں لہِی آیا ہے۔ جدوں کول آیاہے تاں پُچھیوس، ''آپ دی تعریف؟'' نوشابہ آکھیا، ''میں تاں ہِک بد نصیب جیہی سوانی ہاں، میرا ناں نوشابہ ہے۔'' ''اوہ نوشابہ یونان والی؟'' اکھے، ''جی ہاں۔'' اوس آکھیا، ''سکندر جوابی ہوگیا ہے۔ میں ہُن کِسے ہور نال یاری لائیں تاں ٹھاہندی نہیں ۔ گھٹدی دی گل ہے۔ میں آکھیا، چلو عورت مرد اِک دُوئے توں سوا رہ نہیں سکدے۔اوہ ناتا توڑاں تاں میں سکندر دے اُستاد نال یاری لائیں۔ گھٹیا بندے نال وی ہُن کیہ لاونی ہوئی ۔'' بابا ہسیا تے پِیلیاں ہنُوآں اخیر آلیاں وی نِکل آئیاں۔ پھَدّاں دے وِچوں تندوں وی اُٹھیاں۔ اوس آکھیا، ''زوئے قسمت، اِدّھوں اُتے میں کیہ منگدا ہاں جے تُوں آویں تاں۔''
پاہنوں پیر سوریندی ہے جنج یارے دی آوے
ارسطُو آکھیا، ''چل۔'' اکھے، ''مینوں چا لا۔ '' ارسطو آکھیا، ''بیڑا ٹھِل جاوی، ویکھن والا کوئی کیہ آکھسی؟''
ع: عِشق جیہناں دے خیال پیا، سوئی چُکدے چُکدے چُک گئے نی
رتی ماس نہ ہا تن عاشِقاں دے، اوہ سُکدے سُکدے سُک گئے نی
دُکھاں آن کے سُکھاں نوں زیر کیتا، سُکھ لُکدے لُکدے لُک گئے نی
علی حیدرا وے دھوئیں عاشِقاں دے، ایویں دُھکھدے دُھکھدے دُھکھ گئے نی
نوشابہ آکھیا، ''میں ویکُھو ہاں کہ تُوں محبت کرُو ایں کہ ایویں ڈانگھ لاؤ ایں۔'' اوس آکھیا ہے، ''توہیں ٹھیک آکھیا ہے۔'' بابا جھُک گیا ہے تے اوہ اُتے چڑھ گئی ہے۔ آہدا ہے۔
عِشق نہیں گھر گاڈواں، نہیں بازار وکا
عِشق اُٹھیندا اندروں، جیویں بارُود چوں بھاہ
عِشق پٹیندا ایریو، دیندائے دُھوڑ دُھما
عِشق عِلم سٹاوے عالماں، تخت سٹن بادشاہ
عِشق پاڑے بُرقعے سَتر دے ، لاہے شرم حیا
نِت عاشِق کُوچے یار دے ، ٹُکڑے کرن گدا
ایتھے علم گُھرل ہو جاندِن۔ بابا نیوں گیا ہے تے اوہ پلاکی مار کے چڑھی ہے تے آکھیا سُو، ''چل میرے گھوڑے۔'' سکندر ویہدا پیا ہا۔ سکندر دا رنگ ہوگیا ہے جیویں:
تپ پھالا ہوندائے لال وِچالے اگ دے
''مینوں کیہ آہدا ہا!''
من مُنڈیا تے مُونہہ ملوانا دِلوں خورندہ راگ دا
بافندہ بردہ خُسریاں ، کیا رستہ جانے باگ دا
نہ پہنچیا جا رنگریز تے نہ مِلیوس شالا لاگ دا
کُنّا بھریا مُوتر دا کیہ لاون سوائن تے جاگ دا
سکندر اگے آگیا ہے۔ اوس زمانے دا چالا ہائی کہ اُستاد نوں سلام کرن ہا تاں سجّا گوڈا بھوئیں اُتے رکھ کے کریندے ہائن، پر سکندر اوس ویلے سلام ادب توں نہیں چِرٹ توں کیتاہے۔ کیا کہنے داناواں دے۔ اجیہے موقعے تے وی کھلوتیاں آکھیوس، ''سکندر بچیا! اجے وی تینوں مت نہ آوے تاں افسوس ہے تیرے واسطے۔ میں ایسے تُوں تینوں آکھیا ہا، جیہڑے ایہناں نال کھیڈن اوہ سُورمے نہیں ہوندے۔ ہُن کوئی مینوں اپنی قوم دا آگو چُنے تاں میں بنن جوگا ہاں؟ جیہڑے ایہناں نال پیار کرن اوہ کھچ ہو جاندن۔''
سکندر بولیا، ''اُستاد جی! تُہاڈی مت اِتنا اثر نہ کیتا جِتنا تُہاڈی ایس مثال کیتا ہے۔ بالکل توہیں ٹھیک آکھیا ہے۔ زمانے دا اُستاد ہوکے ایس تیرا عقل کڈھ لیا ہے۔'' تے آکھیوس، ''میرے واسطے اوہی قسم ہے۔''
نمانی نوشابہ ترلا تاں کیتا ہا سکندر واسطے، نہیں تاں ارسطو جیہاں نوں اوہ کدوں نیڑے آون دیندی ہائی۔ گل اوتھائیں دی اوتھائیں رہی۔ سکندر کولوں پُچھیا ہے نوشابہ ، ''ہِک گل تاں مینوں دس۔ ہِند اُتے جُوں دھاوا کرُو ہیں، کوئی اجیہا راجا وی اوتھے ہے جیہدا تینوں کوئی بھَو ہووے؟'' ''ہاں''۔ اوس آکھیا، ''راجا پورس جیہڑا بھیرے دا سردار ہے اوہدیاں گلاں میتھے پہنچدیاں رہندیَن، اوہدا خیال آوندا ہے تاں پِھپھُر تھڑ کدا ہے۔''
نوشابہ سوداگر دا لباس چاں کیتا ہے، نال کروان لدوا لئے سُو سامان دے۔ ایرانی سوداگر بن کے ہِند چاں تکیا سُو:
بھاویں جانے تے مُول نہ جانے
میرا ڈھول جوانیاں مانے
سکندر اجے تیاریاں پیا کریندا ہائی کہ نوشابہ پنجاب اپڑگئی ہے۔ نوشابہ پنجاب آئی ہے تاں اودوں پندرھویں ساون نوں ہائی۔ جیس شہر کولوں لگھدی ہے عورتاں سنب سنگھار کے پِیگھاں پئیاں چڑھیندیَن۔ نوشابہ پُچھیا ہے، ''کائی عید ہے؟'' ہِندو سوانیاں آکھیا، ''جی ، اج رکھنی دا دیہاڑ ہے۔'' ''رکھنی کِس نوں سدیندیاں ہو؟ '' اگوں اوہناں سوانیاں آکھیا، ''جدوں پندرھاں ساون نوں ہووے تاں ایہہ ہِند دی عید ہے۔ جیہڑیاں بھیناں دے بھرا جِیندے ہِن نا، اوہ اوہناں نوں گانے بنھدیَن تے اوہناں توں لاگ لَیندیَن۔ مُڑ خوشیاں کریندیَن۔ کپڑے پیندیَن، کھانے پکیندیَن تے پِیگھاں چڑھیندیَن۔ جیہناں بھیناں دا بھرا کوئی نہیں اوہ اج کالے کپڑے پا کے ہِک دُوئی نوں مُکاناں دیسن تے کائی خوشی نہ کریسن۔''
شالا زندگی ہووے دراز تیری، بھیناں جِیندیَن بھائیاں دے بھار اُتے
نوشابہ پُچھیا ہے، ''راجے پورس دیاں کِتنیاں بھیناں ہِن؟'' اوہناں آکھیا، ''اوہ دھی جاونی نہیں چاہندے، بھین کِدوں ہووے؟'' ''کائی نہیں سو؟'' اکھے، ''نہیں۔''
نوشابہ بہہ کے نولڑیا گانا چاں بدھا ہے۔ جیس وِچ یاقوت ہائن جیویں راجے دی شان ہائی۔ زرق برق لباس پاکے ، گانا ہتھ وِچ نپ کے راجے پورس دی حویلی وِچ آوڑی ہے۔ راجا پورس اپنے شاہی محل وِچ بیٹھا ہے۔ سکندر دا اعلان جنگ آچُکا ہے۔ پورس میز اُتے ہِند تے ایران دا نقشہ رکھیا ہویا ہے۔ اوہ ویہدا بیٹھا ہے ایس رستیوں آونا سو۔ ایہہ دریا جھاگنے سو۔ایہہ پہاڑ لگھنے سو۔ ایدوں ہو کے آوسی۔ پورس دا حُکم ہے کہ کوئی جِی ایس ویلے میرے آل نہ آوے۔ نوشابہ جیس ویلے محل نوں وڑی ہے، پہریداراں دی جُرات ہی نہیں پئی کہ پُچھن چاں کہ تُوں کون ہیں تے کِدے جاونا ہے۔ حُسن اِک اجیہی خُدا داد چیز ہے کہ ایہنوں ڈِٹھیاں ہر ہِک دا دِل پگھر ویندا ہے۔ بیگمات والے محل وِچ آئی ہے تاں جِتنیاں رانیاں، مہارانیاں بیٹھیاں ہائن سبھ نے اُٹھ اُٹھ کے سلام کیتا ہے۔ پتہ کوئی نہ کہ ایہہ کون ہے۔ نوشابہ پُچھیا ہے، ''راجا؟'' اکھے، ''محل وِچ بیٹھا ہے۔ '' تے ایہہ اگانہہ ٹُردی رہی ہے۔ اوہ ہِک دُوئی توں پُچھدیاں ہِن کہ ایہہ کون ہے ؟ ایس نوں پک ہے کہ جیس ویلے پورس میرے آلوں ویکھنا ہے مرد تاں اجیہا ہے کوئی نہ جیہڑا عاشِق نہ ہوجاوے۔ میں بھرا بناون پئی وینی آں شالا بچ جاواں۔
جیس ویلے پورس دے محل اگے اپڑی ہے تاں پچھاواں پیا ہے تاں پورس اُتانہہ سِر کرکے تکیا ہے۔ ویکھ کے پورس مُڑہیٹھاں مونہہ چاں کیتا ہے۔ اوہدی زندگی وِچ پہلا مرد ہا جیس ویکھ کے مُونہہ ہیٹھاں چاں کیتا ہے۔ او س ویلے حُسن مات ہو جاندا ہے۔ جیہڑا وی کسب کِسے دا ہووے، جِتھے پرواہ نہیں، جِتھے نیاز نہیں اوتھے ناز نہیں ہوسکدا۔ ناز ہوندا ہے جِتھے سجے۔ ایہہ کھلو رہی ہے۔ ڈھیر چِر گُزر گیا ہے پر اوس ایہہ نہیں پُچھیا کہ تُوں کون ہیں تے کیویں آئی ہیں۔ غمگین ہو کے آکھیا سُو، ''میں ہِک عرض کرنی ہے۔'' راجے ایہہ نہیں آکھیا کہ حُکم کر۔ اوس آکھیا کہ کریندی رہو عرض۔ نوشابہ آکھیا، ''میں ہِک ایران دی سوانی ہاں تے ہُن پنجاب وِچ آگئے ہاں۔ نوشابہ میرا ناں ہے۔ میتھے بھراکوئی نہیں۔ جدوں رَکھنی دا دینہہ آوے تاں سارا چاپہرا روندی رہندی ہاں۔ اج میرا کوئی بھرا ہوندا میں اوس نوں گانا بنّھاں ہا، اوس توں لاگ منگاں ہاں۔ اوہ لاگ مینوں دیوے ہا۔ میں سُنیا ہے، راجا پورس تے بھین کائی نہیں تاں مینوں ایہہ خیال آیا ہے کہ مینوں ایہہ تَس رہندی ہے کہ کوئی بھرا ہوندا تاں اوس نوں وی تاں تَس رہندی ہوسی کہ کائی بھین ہوندی، گانا بنھے ہا، لاگ لَے ہا۔ میں اوہ بھین ہاں جیہدا بھرا کوئی نہیں۔ توں اوہ بھرا ہیں جیہدی بھین کائی نہیں۔ میرا ہاڑا ہئی توں ہتھ اگانہہ کر۔ میں گانا بنھاں ۔توں مینوں لاگ دے۔'' پورس دِیاں ہنجوں وُڑھیاں ہن۔ پورس آکھیا، ''وچاریوں بھینوں! تُہانوں تاں ایہہ سِک رہندی ہوئی تے اساں مرداں نوں تاں ایہہ سِک ہوندی کائی نہیں تے خاص کرکے راجپُوت قوم نوں پر میرے بُوہے تے کوئی سائل آیا ہے تاں میں خالی ہتھ بھنوایا کدی نہیں۔ ایہہ ہتھ ہئی ، گانا بنھ تے لاگ منگ۔ بھین تاں بھین ہی سہی۔'' اوس گانا بدّھا ہے۔ اکھے، ''لاگ منگ۔'' ''مینوں حیا آوندائے۔'' اکھے، ''لِکھ کے پیش کر۔'' نوشابہ لِکھیا ہے: سکندر یونانی تیرے اُتے دھاوا پیا کریندا ہے۔ اوہنوں قتل وی نیہوں کرنا تے قید وی نیہوں کرنا۔ پورس دِیاں اکھیں لہو وانگ ہوگئیَن۔ اوس آکھیا، ''بھین تاں نہ بنیوں، جاسوسہ بن کے آئیوں۔ پر چلو، میں راجپُوت ہاں۔ راجپُوت زبان کرلَے تاں اوہدی اوتھے موت ہے۔ میں اوس توں بَھیں نہیں سکدا۔ میں نہ قید کریساں نہ قتل کریساں پر توہیں ہُن بہنا ایتھے ہے۔ باہر نیہوں نِکل سکدی۔ توں پورس دی بھین ہیں۔''
سکندر ایرانوں دھاوا چاں کیتا ہے۔ کابل، قندھار دے امیر نوں آکھیا سو، ''مینوں رستہ دے۔ '' اوس آکھیا، ''رستے منگدے ہن ترائے شرطاں نال بادشاہ۔ ایس شرط نال کہ جیہڑا مُلک اگوں فتح ہویا اوہدے وِچوں حِصہ دیونا۔ حِصہ دیسیں؟'' اکھے، ''نہیں۔''''دُوئی شرط ایہہ ہے جیہڑی اساڈی واہی وِگڑے یاں باگ اُجڑن تاں اوہناں دا تاوان ادا کریسیں؟'' اکھے، ''نہیں۔'' ''تریئی گل ہِمت آلی ہے۔'' اکھے، ''میں ہِمت نال لَیساں۔ جُرات ہئی تاں لڑ پؤ۔'' اوس بُلایا اپنیاں فوجاں نوں۔ آکھیوس، ''بڑی بے عِزتی ہے اوس بادشاہ دی، جیہڑا مُکان ہی نہ دیوے تے دُشمن نُقصان وی کر جاوے۔'' وزیر آکھیا، ''نہ لڑیے سکندر نال۔ ایہدا بھار نہیں چایا جا سکدا۔ سکندر دی تک ہے ہندوستان اُتے تے ایہدی ٹکر راجپوتاں نال ہے۔ سکندر جدوں اودوں ہٹنا ہے تاں ایہہ رنگت نیہسوں ہوونی۔ ہٹے ہوئے نوں اکھسائیں حِصہ دے یاں لگھن نیہسے دیندے۔ آمدن ایہدی نہ کھا۔'' اوہناں ہتھیار سٹ چھڈے۔ جیہڑا راجا مہاراجا اگوں امدا گیا، ہتھیار سٹیندا گیا۔
سکندر ٹیکسلے اُتے آگیا ہے۔ راجا امبھی ہویا ہے ٹیکسلا دا راجا۔ اوس باجھ لڑائی دے ہتھیار سٹ دِتن ۔ امبھی دا ہتھیار سٹنا کہ سکندر دی تک سومنات تے جا کھلی ہے۔ مینوں ہُن کوئی ڈک نہیں سکدا۔ سکندر ویہت دے لہندے آلے پاسے رُکیا ہے۔ ایلچی گھلیا سُو پورس آل کہ میں سُندا رہناں ہاں کہ توں وڈا ضِدی جیہا راجا ہیں۔ میں جاونا سومنات اُتے۔ ہتھیار سٹ جیویں امبھی سِٹن۔ مینوں لگھن دے۔ پورس ولدا گھلیا، امبھی راجا ہے پر راجپوت نہیں۔ نسلی نہیں۔ نسل مجبور کریندی ہے لڑن کان۔ پہلا نسلی راجپوت میں پیا شروع ہوناں۔'' راجپُوتاں دِیاں اٹھ نسلاں ہن:
راجپوت، ڈوگر، چوہان، راٹھور و تنوارے
بھٹی، چدھرڑ، برس، راج دھانی برئے؟
تخت حسن پور، بسرا پر فرماں روا رہے
پورس آکھیا، ''میں راجپوت ہاں۔ توں ٹکے منگسیں میں اِنکار کریساں۔ قُربانی منگسیں تاں میں اِتنی قُربانی دیساں کہ بھیرہ رڑی ہو جاسی، اوس ویلے پہلا پَیر رکھسیں۔ سومنات تینوں دُور نظر آوسی۔ تُوں پیا جاننائیں گھوڑے دے سُنباں ہیٹھ ہے سومنات۔''
لڑائی شُروع ہوگئی۔ چار مہینے گُزر گئے۔ سکندر نوں ویہت نہیں لگھن دِتا پورس۔ سکندر سنیہو گھلے کہ ہتھیار سٹ۔ پورس آکھے، ''سٹوائیں تاں سٹاں۔ کدی راجپوت اِنجیں ہتھیار سٹِن۔'' ایہناں دیہاڑیاں وِچ جھڑپاں ہوندیاں رہیاں۔ کدی یونانی ویہت ٹپ آون تے پنجابی دو چار مار لَین ۔ کدی پنجابی دریا ٹپ کے یونانی مار لَین۔ ایہناں جھڑپاں وِچ پورس دا پُتر مری گیا۔
سکندر سوچیا، جیہڑے ایلچی میں پورس آل گھلیناں راجا با رُعب ہے ایہہ گل نہیں کرسکدے۔ کیوں نہیں میں ایلچی بن کے جاواں۔ اوہدے نال رج گلاں کراں۔ ہتھیار اوڑک سٹ چھڈنے سُو۔ ایڈا گھاٹا ہور کیہڑا سُو کہ پُتر مری گیا سُو۔ وزیر، امیر ہوڑیندے رہ گئے، سکندر نہ جا۔ سکندر ایلچیاں آلے کپڑے پائن۔ کھبڑا جیہی تلوار لئی سُو۔ تھیلے تُنّے ہوئے کاغذاں دے۔ سکندر بھیرے نوں آوڑیا ہے۔ سنیہا گھلیا سُو کہ میں سنیہو ہاں سکندر دا۔ راجا پورس نوں مِلنا چاہوناں ہاں۔ پورس عوام اُٹھا دتی تے دربار وِچ صِرف راجپوت رہ گئے۔ اڑ تلی آکھیا، ''لگھ آ۔'' لگھ آیا۔ سلام کیتا۔ کُرسی پئی ہا بہہ رہیا۔ تھیلے وِچ ہتھ ماریا سُو تے چِٹھی کڈھی۔ اکھے، ''سکندر دی طرفوں لِکھیا ہویا ہے۔'' پورس دا پنڈت وزیر ہویا ہے، اوہنوں آکھیا سُو، ''چِٹھی پڑھ کے سُنا۔'' پنڈت آکھیا، ''جی ، سکندر لِکھدا ہے کہ تیرے واسطے ایہا گل کافی ہے کہ پُتر ہائیا، اوہ مری گیا ہے۔ تُوں ہتھیار سٹ گھت۔'' پورس تکیا ہے ایلچی آلوں۔ اکھے، ''سنیہو؟'' ''جی۔'' ''کِسے زمانے ایہہ غُلام رہ چکن، سکندر دا خاندان؟ مینوں ایہناں لفظاں وِچوں غُلامی دی بو آئی ہے۔ میرا پُتر زنا پِچھے ماریا گیا ہے؟ بے غیرتی پِچھے ماریا گیا ہے؟ چوری پِچھے ماریا گیا ہے؟ قوم تے دھرتی کان مرنا راجپوت دا گہنا ہویا تے اوہ مینوں آکھدا ہے کہ تیرے کان نصیحت دا وقت ہے۔ پُتر دی لاش ای تاں مینوں آہدی ہوئی، بابا! جیس راہ تے میں مویا ہاں توں وی مر۔ وڈا کمینہ ہے تیرا بادشاہ۔''
ایلچی اُٹھیا ہے۔ تلوار میان وِچوں چھِک کے کُرسی اُتے ٹھوکی سُو۔ آکھیوس، ''ہُن سدیا ای۔ میں ہاں اوہدا نمک خوار۔ میرے ہوندیاں مت کمینہ سدیں۔ میں حلق کولوں زبان چھِک لَیساں۔'' راجپوت بل اُٹھِن، ''ایہہ کون ہے؟'' پورس وِرسی کڈھ کے آکھیا، ''میں سکندر دی کنڈیوں پِچھے تاں کمینہ نہیں سدیندا۔ میں سکندر دے مُونہہ اُتے پیا کمینہ سدینداں۔ کمینہ نیہوں تاں ہور کیہ؟'' وزیراں ہائے ہائے کیتی۔ ایہہ تاں ایلچی ہویا۔ اوس آکھیا، ''ایلچی میرے کول اگے وی آوندے رہندِن۔ ایہہ شاہی اگ ہے جیہڑی اگوں کھاوندی ہے۔ اگ ڈکیندی پئی ہے اگ نوں'' اوس ویلے سکندر ہتھ ماریا ہے۔ عمامہ کھولیا ہے۔ بناوٹی داڑھی ہائی۔ سِر اُتے ایران دا تاج ہا۔ راجپوتاں تلواریں نوں ہتھ ماریا ہے۔ پورس آکھیا ہے، ''خبردار، سکندر ہے تے آیا ہے ایلچی بن کے۔ ایلچی مارنا راٹھی کائی نہیں۔مُڑ تاں میرے جیڈا کمینہ کوئی نہیں کہ سکندر آوے ایلچی بن کے تے میں ایلچی مروا گھتاں۔ جا سکندر چلا جا۔ بھَیڑا کیتا ہی کہ ناہیا آونا۔'' دستہ فوج دا نال گھلیا سُو کہ ایہنوں دریا پار کروا آؤ متاں کوئی راجپوت ایہنوں مار لَے۔
راجا پورس مَٹھّا پیا ہے کہ سکندر نوں احسان نال ہٹایا ہے تے ہُن اوس لڑنا کوئی نہیں۔ رات نوں سکندر دیاں فوجاں دریا لگھ آئیَن۔ لڑائی پَے گئی ہے۔ لڑدیاں لڑدیاں پورس دی فوج گھیرے وِچ آگئی ہے۔ فوج وِچ اَچّیوں پَے گئی ہے۔ فوجی بھجن، نسن لگ پئے۔ پورس دربار لا کے بیٹھا ہے تے ایلچی آیاہے کہ سکندر دیاں فوجاں دریا ٹپ آئیَن۔ ویہت دی من آلے فوجی گھیرے وِچ آگئن۔ پورس ہاتھی اُتے چڑھ کے آیا ہے۔ ''نادر دی پَوڑی'' آلا آہدا ہے:
چڑھے چوغطہ بادشاہ، دھرگیں دھسکارے
گھوڑا ساڈھے ست لکھ، رجواڑے سارے
جو گھٹ اے بگلا، نقیب پُکارے
جیویں ساون جھڑی بمبیہا، رُت سماں چتارے
بھیریں بدل گجدے، گھڑیال نگارے
پِیگھاں فرنے بیرکاں، رنگ کرن نظارے
باگیں بولن کوئلاں، تریاں کہکارے
ساز ثقیلے بِجلیاں، دیون لِسکارے
ہاتھی آون جھُولدے ، وِچ دَلاں سنگھارے
مار مُہاوت چلدے ، سِر کُنڈے بھارے
نو گز ہلاں ڈِنگیاں، سُونڈ لَین جُھلارے
اژدہا پہاڑ دے، دم پِیون ہارے
دند چِٹے دِین وکھالیاں، کہہ کِت انھارے
جیویں قبراں دے دِسدے، سفید مُنارے
جو گھن اُڈے مکڑی، دَل بے شُمارے
ہاتھی زور چہاڑدے، گھوڑیاں ہِنکارے
گرد چڑھی اسمان تے، پَے گئے غبارے
چن سُورج نہ دِسدے، نہ امبر تارے
چڑھیاں دو بادشاہیاں، مَل گُٹھاں چارے
ڈیرے پائے چوغطیاں، آ توی کنارے
جدوں پورس میدان اِچ وڑیا ہے تاں اوس للکریا، ''ہلا سکندر، سکندر، سکندر۔'' سکندر گھوڑے اُتے چڑھ کے آیا ہے۔ پورس ہاتھی اُتے ہا۔ پورس ہتھ اُلار کے سٹواں برچھا مارن کان برچھا تولیا ہے۔ شِست تھہراون لگیاں گانے تے نظر پئی سُو۔ ہنجوں ٹپیاں سُو۔ ہائے زبانے، تینوں وڈھ سٹاں۔ ہُن راجپوت نیہموں رہندا جے سکندر ماراں۔ برچھا مار کے سکندر دا گھوڑا ڈھاہ لیا سُو۔ سکندر دُوئے گھوڑے اُتے مُڑ چڑھ کے آیا ہے۔ ایس دُو آ وی برچھے نال ڈھاہ لیا ہے۔ اِتنے تائیں چو گردوں انھیر تِیراں دے گُھل گئن۔ تیر وُٹِھّن تاں راجا پورس بے ہوش ہوگیا ہے۔ فوجاں راجے دیاں نس گئیَن۔ راجا پورس نوں سونے دا جنجیر مار کے سکندر اپنے تمبو وِچ لیاندا ہے۔ سکندر آکھیا ہے اُستاد ارسطو نوں، ''اُستاد جی! ایہو جیہا اِنسان دُنیا توں مِٹنا نہیں چاہیدا ۔ لکھ مرے لکھ پال نہ مرے۔ ایہو جیہے راٹھ جیندے ہی رہن۔ ایہدا علاج کر۔''ارسطو نبض تے ہتھ رکھیا ہے وت دوا بنایا ہِس۔ سکندر اُٹھا کے پورس نوں دوا دِتا ہے۔ ہِکے واریں ارسطو آکھیا ہے کہ ہُن ہوش وِچ ہے۔ پورس بھَیں کے تکیاہے تاں جِدوں ویہدا ہے کُل یونانی تے ایرانی سپاہی ہن۔ آپ نوں ویکھیا سُو جنجیر وگی ہوئی ہے۔ اوس ویلے سمجھ گیا ہے کہ میں قید وِچ ہاں۔ سکندر بولیا، ''ویہدا پیا ہیں کہ قید وِچ ہیں؟'' اکھے، ''ہا۔'' ''تیرے نال میں ہُن کیہ سلوک کراں؟'' پورس آکھیا، ''جد دا میں جمیا ہاں ایہہ کنھی کِسے دُشمن اگے جھُکائی نہیں۔ زبان میری مِنت دی عادی نہیں۔ توں اوہ سلوک کر جیویں بادشاہ بادشاہواں نال کردِن۔'' تاں لشکر وِچ ہاکر وگی ہے۔ ''شابش جوان دیا بچیا! کیا کہنے۔'' سکندر بولیا ہے، ''میں دُنیا دے بادشاہ ڈِٹھن پر تیرے جیہا بہادر نہیں ڈِٹھا۔'' پورس آکھیا، ''میں وی دُنیا دے بادشاہ ڈِٹھن پر تیرے جیہا کمینہ کوئی نہیں ڈِٹھا۔'' سکندر آکھیا، ''میں کمینہ کیوں آں؟'' اکھے، ''کمینہ نہ ہوندوں تاں ایلچی بن کے میرے دربار وِچ کوئی ناہیا آونا۔ شیر نوں گِدڑ بننا مِہنا ہے۔ میرا حق ہا تینوں عُمر قید کرنا یاں قتل کرنا پر میں تینوں چھڈ دِتا۔ ایہہ دُوآ کمین پُنا ہے جیہڑا ہٹ کے لڑپیا ہیں۔'' سکندر آکھیا، ''تیری پہلی گل دے وٹے میں تیری جان بخش دِتی ہے تے دُوئی گل دے وٹے چ میں تیرا مُلک وی بخش دِتا ہے تے میرے نال رسائی کر۔'' اوس ویلے ہسیا تے آکھیوس، ''رسائی تاں ہے جے توں میری روٹی کھاویں۔'' سکندر آکھیا، ''منظور ہے۔''
پورس گھر آگیا ہے۔ کھانے دانے پک گئن۔ رات دی روٹی کان سکندر نوں شاہی محل وِچ بُلایا گیا ہے۔ سکندر کھانا کھاندا بیٹھا ہے جوں بیگماں آلے محل وِچوں رانیاں،مہارانیاں، نوکریں، چاکریں نکلیَن تے اوس دے اُتے کُنگو دی کٹوری پلٹی نیں۔ اودوں طبل تے شادیانے وجن لگ پئے ہن۔ سکندر پُچھیا ہے پورس دے وزیر کولوں، ''ایہہ کیہ گل ہے۔ میں تاں نہیں سمجھیا۔'' اوس آکھیا، ''مُبارک ہئی۔ راجا پورس بھین دا ساک تینوں آکھی بیٹھا ہے۔ راجپوت جیس اُتے کُنگو پلٹن اوس نوں دھی دا ساک دیندِن۔'' سکندر نوں تاں عید دے چن چڑھ گئے۔ بھئی راجپوتنی ڈِھیوے تاں ایس توں اُتے میں ہور کیہ منگناں ہاں۔ سکندر جنج چاڑھی تے پورس جھلی ہے چاں۔ سکندر نوں سنیہا ڈِھیہا ہے کہ ایہہ شاہی محل ہے جیہدے وِچ تُہاڈی رانی بیٹھی ہے۔
سکندر محل نوں جا وڑیا ہے تاں کُڑی رانیاں دے لباس وچ بیٹھی ہے گُھنڈ کر کے ' جیویں پنجابی عورتاں بہندیَن۔ سکندر گُھنڈ اُٹھایا ہے۔ شکل ' صورت ویکھ کے سکندر دا ٹھڈھا ساہ نکل گیا ہے۔ رانی پُچھدی ہے' ''مہاراجا رات خوشی دی ہے۔''
اج دی رات سُہاگ والی' بھلکے پتہ نہیں کیہڑا رنگ ہو سی
کتھے تُوں ہو سیں کتھے میں ہو ساں' کتھے شمع تے کتھے پتنگ ہو سی
کائی گل دسو جیہڑی یاد رکھاں' جدوں تُساں باجھوں دل تنگ ہو سی
تُساں باجھ پیاریا جانیا وے' اساڈا کیہڑا بھلیرڑا سنگ ہو سی
میرے کناں نوں بُندے سِر چھتیاں دیاں تھہیاں
مینوں رِیجھ منگیندے دی پَے گڈھیں ہن گئیاں
مینوں مُڑ پرنائیں بابلا داج ویکھن آ سیّاں
سیّاں پیگھ وٹائی ہے کُل جھُوٹِن پئیاں
جدوں آیا تتی دا وارا تَرُٹ لاہاں گئیاں
''ایہہ گل دس توہیں ٹھڈھا ساہ کیوں بھریا ہے؟'' سکندر آکھیا، '' میں دساں چاں سہی پر تیرے دِل اُتے ٹھوکر لگسی۔'' اکھے' ''گل کر۔ ٹھوکر کیوں لگنی ہے۔'' سکندر آکھیا' ''میری ہِک بیلانی ہا۔ صرف تُہاڈی زبان دا فرق ہے۔ لباس دا فرق ہے۔ شکل' عُمر' قد بُت سبھ اوسے آر ہے۔ مینوں اوہ وچاری یاد آئی ہے کہ اوہنوں ٹھوکر مار کے ٹُریا ہام۔'' ایہہ گل سُن کے اوہدیاں ہنجوں ٹپیاں۔ اکھے' ''مُڑ توں رو پئیوں۔'' اوس آکھیا، ''میں رُنی ایس توں ہاں کہ میرا وی ہِک بیلی ہا' تیری شکل اوسے آر ہے۔'' سکندر تلوار نوں ہتھ ماریا، ''میں تاں خوش ہویا ہام کہ راجپوتنی پئی ہتھیں آوندی ہے تے ایہہ تاں اگے بیلیاں آلی ہے۔'' سکندر سوچیا، ایس توں پُچھ تاں لواں اوہ کون ہا؟ سکندر پچھیا، ''تیرا بیلی کو ن ہا؟'' نوشابہ آکھیا، ''تُوں دس تیری بیلانی کون ہا؟'' سکندر دسیا، '' اوہ تاں یونان دی بہت مشہور عورت ہے۔ نوشابہ اوہدا ناں ہے۔ زمانہ اوہنوں جاندا ہے۔ ہُن توں دس تیرا دوست کون ہے؟'' نوشابہ آکھیا' ''فیلقوس دا پُتر ہا' مقدونیہ دا رہن والا ہا تے سکندر ناں ہاسو۔'' سکندر آکھیا' ''گڑا پوی توں تاں ہیں نوشابہ۔'' نوشابہ آکھیا' ''گل سُن میری' میں نہ ہوندیُم تاں توہیں ہُن تائیں قتل ہو جاونا ہا یاں قید ہو جاونا ہا۔ ایہہ ہِٹن پِٹن میں کیتِن تاں تیری جان بچی ہے۔'' اوس ویلے سکندر اوہنوں اپنی سوانی سمجھ لیا پرنی تاں اگے وی گیا ہا۔
بھیریوں جا کے سکندر ملتان اُتے دھاوا کیتا ہے۔ شور کوٹ لتاڑ کے گیا ہے۔ ایہہ بھِڑ اوس ویلے دے ہن۔ ملتان فتح ہو گیا تے آپ پھٹڑ ہو گیا تے باقی دے پنجاب نوں کجھ نیہسوں آکھیا۔ ڈِھڈھوں بھَیڑا پے گیا ہے تے پچھانہہ دیس نوں پرتیا ہے۔ بابل اپڑیا ہے تاں جِند نِکل گئی سُو۔ پورس دی اولاد وچوں پچھے وی وڈے وڈے سُورمے تے کجاک جمدے رہن۔