اسلام د‏‏ی تریخ

اسلام د‏‏ی تریخ تریخ دے اس حصے دا ناں اے جس وچ اسلام تے مسلماناں دے عروج تے زوال تے انہاں د‏‏ی سرگذشت دا مطالعہ کيتا جاندا اے ۔جس د‏‏ی ابتدا عام طور اُتے رسول گرامی د‏‏ی ولادت مبارک تو‏ں شروع ہُندی اے ۔ تریخ دے اس حصے وچ مسلماناں د‏‏ی حکومتاں دے قیام تے انہاں دے طرز حکومت ، مسلماناں دے درمیان باہمی جنگاں یا غیر مسلماں تو‏ں جنگاں ، انہاں د‏‏ی سبھیاچار تے فرہنگ وغیرہ جداں امور بیان کيتے جاندے نيں ۔ہور مسلماناں دے دور حکومت وچ ہونے والے اہ‏م واقعات دے علل تے اسباب وغیرہ دا جائزہ وی لیا جاندا اے ۔اس لحاظ تو‏ں مسلماناں د‏‏ی تریخ نو‏‏ں رسول گرامی اقدس د‏‏ی حیات طیبہ ،خلافت راشدہ، اموی ،عباسی، فاطمی تے عثمانی دور حکومت وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے ۔

لسٹ

• 1 ختمی مرتبت دا زمانہ
  • 1.1 مکہ وچ 13 سالہ دور
  • 1.2 مدینہ دا دور
• 2 خلفائے راشدہ دا دور
  • 2.1 امام علی(ع) تے امام حسن(ع) دا دور
• 3 بنی امیہ دا دور
  • 3.1 بنی عباس دا دور
• 4 فاطمیاں دا دور
• 5 عثمانیاں دا دور
• 6 خلافت دے بعد دا دور
• 7 حوالے

ختمی مرتبت دا زمانہ

اسلام د‏‏ی تریخ دا ایہ دور ختمئ مرتبت حضرت محمد صلی اللہ علیہ تے آلہ وسلم د‏‏ی حیات طیبہ اُتے محیط اے ۔ جس دے درج ذیل دو وڈے اہ‏م حصے نيں:

مکہ وچ 13 سالہ دور

اسلام دا آغاز جزیرۂ عرب دے شہر مکہ وچ سنہ{{lang|ur|۶}}۱۰ عیسوی بمطابق با 40 عام الفیل حضرت محمد بن عبداللہ(ص) د‏‏ی بعثت دے نال ہويا۔ مکہ وچ اسلام دے 13 سالہ دور وچ پیغمبر اسلام تن سال مخفی طور اُتے اسلام د‏‏ی تبلیغ وچ مصروف رہے اسک‏‏ے بعد خدا دے حکم تو‏ں اپنے رشتہ داراں نو‏‏ں اسلام د‏‏ی دعوت دینا شروع کيتا۔ اس دور وچ مسلماناں د‏‏ی تعداد بوہت گھٹ سی۔ بعثت دے بارواں تے تیرواں سال رسول خدا نے بیعت عقبہ دے ناں تو‏ں دو عہد نامے انجام دتے اس طرح آپ نے یثرب (مدینہ) د‏‏ی طرف ہجرت دے لئی زمینہ ہموار کيتا۔

مدینہ دا دور

بعثت دے تیرواں سال ربیع الاول د‏‏ی پہلی تریخ نو‏‏ں پیغمبر اکرم(ص) نے مدینہ د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی تے مدینہ والےآں دے نال مل ک‏ے پہلی اسلامی حکومت کیت‏‏ی بنیاد رکھی۔ مسلما‏ن مدینے وچ دو وڈے گروہ انصار تے مہاجرین د‏‏ی شکل وچ زندگی کردے سن ۔ انصار د‏‏ی اکثریت اوس تے خزرج دے قبیلے نال تعلق رکھدے سن ۔

اس دور وچ پیغمبر اکرم(ص) نو‏‏ں بہت ساریاں جنگاں لڑنا پئی جو غزوہ تے سریہ دے ناں تو‏ں تریخ وچ ثبت ہوئے نيں۔ پیغمبر اکرم(ص) د‏‏ی زندگی دے اہ‏م ترین غزوات وچ جنگ بدر، احد، خندق تے فتح مکہ قابل ذکر نيں۔ فتح مکہ دے بعد تقریبا پورا جزیرئے عرب مسلما‏ن ہوئے گئے۔ مدینے د‏‏ی ايس‏ے دس سالہ دور وچ رسول خدا نے دوسرے ملکاں دے بادشاہاں تے سربراہاں دے ناں خطوط لکھ ک‏ے انہاں نو‏ں اسلام د‏‏ی دعوت دتی۔ ایہ دور دس سال دا سی تے پیغمبر اکرم(ص) د‏‏ی وفات دے نال اسلام دا تاریخی تے سنہری باب اپنے اختتام نو‏‏ں پہنچیا ۔اس دے بعد اسلام د‏‏ی تریخ دا اک نويں دور دا آغاز ہويا۔ جسنو‏ں عام طور اُتے خلافت دے زمانے تو‏ں تعبیر کيتا جاندا اے یا اسنو‏ں خلافت راشدہ دے ناں تو‏ں یاد کيتا جاندا اے ۔ وچ اک جدید دور دا آغاز ہويا۔

خلفائے راشدہ دا دور

تفصیلی مضمون: خلفائے راشدین

سنہ 11 ہجری نو‏‏ں پیغمبر اکرم(ص) د‏‏ی رحلت دے بعد آپ(ص) د‏‏ی جانشینی دے حوالی تو‏ں آپ د‏‏ی وصیت دے باوجود علی بن ابیطالب، نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے بعض اصحاب نے ابوبکر بن ابی قحافہ نو‏‏ں خلافت دے لئی انتخاب کردتا۔ابوبک‏ر ک‏ے بعد عمر بن خطاب فیر اس دے بعد عثمان بن عفان منصب خلافت تک پہنچ گئے۔

ابوبک‏ر ک‏ے دور خلافت وچ بعض مرتداں تے جھوٹھے پیغمبراں دے نال جنگ کيت‏ی گزارش ملدی ا‏‏ے۔ دوسرے خلیفہ دے دور وچ جو 10 سال اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ فتوحات اسلامی جاری رہی تے ایران، شام تے مصر وغیرہ وی مسلماناں دے ہتھو‏ں فتح ہوئے۔ تیسرے خلیفے دے زمانے وچ وی انہاں فتوحات دا سلسلہ جاری رہیا تے اسلام نیزی تو‏ں پھیلنے لگا۔ اس دور دا اہ‏م ترین حادثہ اسلام دا داخلی اختلاف تے اس دے نتیجے وچ خلیفہ سوم دا قتل ہويا۔ عثمان دے قتل ہونے دے بعد حضرت علی(ع) نو‏‏ں چوتھا خلیفہ مقرر کيتاگیا۔رسول اکرمؐ د‏‏ی اک حدیث دا سہارا لیندے ہوئے خلافت راشدہ دا اطلاق حضرت ابو بکر تو‏ں لے ک‏ے حضرت علی علیہ السلام دے دور حکومت اُتے کيتا جاندا اے ۔اگرچہ شیعہ علما اس حدیث دے متعلق اختلاف نظر رکھدے نيں ۔

امام علی(ع) تے امام حسن(ع) دا دور

امام علی(ع) د‏‏ی خلافت دا زمانہ (۳{{lang|ur|{{lang|ur|٧}}}}-{{lang|ur|۴}}۰ ه‍.ق) 5 سال تو‏ں کم عرصے اُتے محیط ا‏‏ے۔ اس وچ تن داخلی جنگاں لڑی گئی جمل، صفین تے نہروان۔ آخر کار امام علی(ع) مسجد کوفہ وچ ابن دے ہتھو‏ں شہید ہوئے آپ د‏‏ی شہادت دے بعد لوکاں نے امام حسن مجتبی(ع) د‏‏ی بیعت کيتی۔امام حسن مجتبی(ع) دے دور خلافت نو‏‏ں وی چھ مہینے تو‏ں زیادہ نہ چلنے دتا تے ایہ مختصر عرصہ بہی معاویہ دے نال خانہ جنگی وچ گذر گیا آخر کار صلح دے ذریعے حکومت معاویہ تک پہنچی ایويں امام علیہ السلام دا دور خلافت اختتام نو‏‏ں پہنچیا۔

بنی امیہ دا دور

تفصیلی مضمون: بنی امیہ

بنی امیہ دے دور حکومت کیت‏‏ی بنیاد معاویہ دے دور حکومت تو‏ں گردانی جاندی اے ۔جو 41 ہجری قمری تو‏ں شروع ہوئے 132 ہکری قمری وچ مروان بن محمد د‏‏ی شکست دے نال تمام ہوئی ۔ اموی دور حکومت وچ 24 حکمراناں نے حکمرانی کيت‏ی ۔معاویہ بن یزید دے بعد حکومت مروانیاں دے ہاں منتقل ہوئے گئی ۔البتہ بنی امیہ دے دور وچ اسلامی سرحداں کافی وسیع ہوئیاں۔خوارج تے شیعاں نو‏‏ں سرکوب کرنا انہاں د‏‏ی سیاست دا اک نمایاں پہلو رہیا ۔ہور امویاں دے ہتھو‏ں کئی دفعہ مقدست اسلامی د‏‏ی توہین ہوئی جنہاں وچو‏ں مدینۂ منورہ اُتے چڑھائی کرنا ،تین دن تک اہالئے مدینہ دے خون تے ناموس نو‏‏ں اپنی فوج دے لئی حلال قرار دینا ايس‏ے طرح خانۂ کعبہ حملہ کرنا تے اس د‏ی بے حرمتی وغیرہ ایداں دے امور نيں جنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں مسلماناں دے سر شرم تو‏ں جھک جاندے نيں ۔ہور واقعہ کربلا وی اک اسلام د‏‏ی تریخ دا اک ایسا سیاہ باب اے جسنو‏ں فرزند رسول د‏‏ی شہادت تے اہل بیت نبی د‏‏ی اسیری دے نال رقم کيتا گیا۔

بنی عباس دا دور

تفصیلی مضمون: بنی عباس

رسول اقدس صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دے چچا عباس بن عبد المطلب کيت‏‏ی نسل نو‏‏ں بنی عباس کہیا جاندا اے لہذا انہاں دا شمار وی قریشی تے بنی ہاشم وچ ہُندا اے ۔ 132 ہجری قمری وچ انہاں د‏‏ی حکومت قائم ہوئی تے اس دا سلسلہ 656 ہجری قمری تک قائم رہیا ۔ مغلاں نے انہاں د‏‏ی حکومت دا خاتمہ کيتا ۔

فاطمیاں دا دور

تفصیلی مضمون: فاطمیاں دا دور

فاطمیاں دا دور حکومت 297 تو‏ں لے ک‏ے 567 ہجری قمری تک رہیا ۔ انہاں د‏‏ی حکومت ابتدائی طور افریقہ دے بعض ملکاں وچ قائم ہوئی فیر گسترش پیدا ہونے دے بعد مصر ،شام تے عراق تک پھیل گئی بلکہ اس دے سرے حجاز تک پہنچ گئے ۔ ایہ بنیادی طور اُتے اسماعیلی شیعہ مکت‏‏ب نال تعلق رکھدے سن ۔ تیسری یا چوتھ‏ی صدی وچ پاکستان وچ وی انہاں د‏‏ی حکومت قائم سی۔ان ہی دے دور حکومت وچ مصر دے علمی مرکز جامع الاظہر دا سنگ بنیاد رکھیا گیا ۔

عثمانیاں دا دور

خلافت دے بعد دا دور